Agalilɛ ɖo Benɛɛtò mɛ
Agalilɛ ɖò Benɛɛtò mɛ ɔ́ sɛ́n ɔ́ zɔ́n, amɔ̌ azɔ̌ e nɔ sɛ́ dó nǔ enɛ lɛ́ɛ, ɖi agbahwlɛ́nnúzɔ́ lɛ́ɛ kplékplé kpódó akwɛ́ e è nɔ mɔ ɖo agbahwlɛ́nnúzɔ́ mɛ ɔ́ kplékplé kpo ɔ́, sɛ́n ɔ́ gbɛ́ ɖo Benɛɛtò mɛ.
Unisaid ɖɔ ɖɔ nyɔ̌nu ayihunkɔtɔn (15.000) wɛ ɖò tò ɔ mɛ. Mɛ gègě ɖò mɛ enɛ lɛ mɛ lɛ́ɛ ko gosin tò e sɛkpɔ finɛ lɛ é mɛ, tò enɛ lɛ wɛ nyí Nizɛjɛli, Togo kpo Gana kpo. Akɔnnɔ %15 kɛɖɛ wɛ nyí Benɛnu lɛ. Akɔnnɔzɔ́ ɔ́ nɔ́ jɛ ɖò ali lɛ́ɛ jí, ɖò fí e è nɔ ɖu nǔ ɖè lɛ́ɛ, ɖò nùɖuɖutɛn lɛ́ɛ, ɖò fí e è nɔ yí nǔ ɖè lɛ́ɛ é, kpódó fí e è nɔ lɛ aga ɖè lɛ́ɛ kpán. Akpàkpà mɛ̀ lɛ́ɛ nɔ́ dó mɔ nǔ nú nùɖé lɛ́ɛ, bó nɔ́ dó mɔ nǔ nú mɛ.
Nyɔ̌nu gègě nɔ jɛ agalɛtɔ́zɔ́ jí ɖó akwɛ wu. Nyɔ̌nu winnyawinnya Benɛɛ tɔn ɖé lɛ́ɛ nɔ́ kplɔ́n Glɛ̌sigbe bo na dó sixu yì Nigéria tòmɛ bo na w'azɔ̌ bo na nyí agalɛtɔ́, ɖó Nigéria ɖó azɔ̌ e nɔ́ zɔ́n bɔ è nɔ dó gbɔjɛtɛn é ɖé.
Ðò gletoxo lɛ mɛ ɔ, asúkúsi ɖé sixu wá jɛ agalɛtɔ́zɔ́ jí ɖò nǔglɔ́ lɛ mɛ, bo na dó kpé nukún dó xwédo tɔn wu. É nyí hwɛndo tomɛ tɔn kpo aca tɔn kpo bɔ mɛ lɛ nɔ mɔ ɖɔ é kún nyí agalɛtɔ́ sín azɔ̌ ó, loɔ, ye nɔ mɔ ɖɔ ali ɖé wɛ nyí bɔ è na hɛn nyikɔ mɛtɔn lɛ tɔn ɖó ayǐ. Vǐ e è ji ɖò asúkúsi mɛ lɛ́ɛ bǐ ɔ́, asúkúsi ɔ́ sín nyǐkɔ wɛ è nɔ sɔ́ dó ylɔ́ vǐ e è ji é. É nyí nǔ e nɔ́ jɛ hwɛhwɛ bɔ asúkúsi ɖé nɔ ɖó vǐ atɔ́ɔ́n ɖò asú tɔn kú gudo é ǎ.
HIV[5], nùjlajla nùjlajla tɔn kpo gbɔjɛtɛnzɔ́ e mɛ vǐ lɛ nɔ nɔ é kpo nyí tagba ɖò tò ɔ mɛ
Lanmɛ na nɔ ganji ɖo sunnuxwe-nyɔnuxwe
[wlǎn nú | wla nú ɖoɖo ɔ]Ði HIV nyí tagba ɖokpo ɔ ɖò to ɖevo lɛ mɛ ɖò Afríka e ɖò Saháa glɔ é. Akɔzɔ́watɔ́ e nɔ wa azɔ̌ dó nùjlɛ́jlɛ́ jí lɛ́ɛ ɖò mɛ e ɖó afɔkú ɖaxó lɛ́ɛ mɛ[1]. Ahwantɔ lɛ ko nɔ nyí sɔ́ja lɛ kpo kɛkɛ́ví lɛ kpo. Ee ye nɔ ɖi zɔnlin wutu ɔ, enyi ye mɔ azɔnkwin ɔ ɔ, ye nɔ hɛn azɔnkwin ɔ yi fí línlín.
Ðò 1992 ɔ, azɔ̌ɖiɖe e nɔ kpé nukún dó nùjlajla wu é ɖé wɛ Akɔ́nkpinkpan Kánadá tɔn nú Kpléɖókpɔ́ Kúnnuɖetɔ́ lɛ Tɔn (ACDI) nɔ dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ lɛ é bɔ è jɛ azɔ̌ jí ɖò toxo ɖaxó Cotonou tɔn mɛ. Enɛ zɔ́n bɔ mɛ e nɔ zán kɔ́nmɔ́tɔ́ lɛ́ɛ jɛ jí, bɔ HIV ɖò azɔ̌watɔ́ e nɔ wa gbɔjɛtɛn lɛ é mɛ jɛ jí sín 53.3% ɖò xwè 1993 mɛ wá jɛ 30.4% ɖò xwè 2008. Ali e mɛ azɔn alɔkpa ɖevo e nɔ dɔn wá lɛ́ɛ lɔ jɛ ayǐ tawun ɖò xwè ɖokpo ɔ mɛ: gonorrhoea (43,2%) jɛ 6,4% jí, bɔ chlamydia (9,4%) jɛ 2,8% jí.
NGO Centre d'études, de recherches et d'interventions pour le développement (CERID) nɔ na azɔ̌watɔ́ e nɔ kpé nukún dó xóxó wu lɛ é azɔngblé kpo wěɖexámɛ kpo fɔnnú. UNAIDS ɖɔ ɖò xwè 2016 mɛ ɖɔ HIV ɖò azɔ̌watɔ́ e nɔ wà gbɔjɛtɛn lɛ́ɛ mɛ ɖò tò ɔ́ mɛ é nyí 15,7%
Trafic sexuel
[wlǎn nú | wla nú ɖoɖo ɔ]Benin wɛ nyí tò e mɛ nyɔnu lɛ nɔ gosin, bo nɔ gbɔn bo nɔ yì tò ɖevo lɛ mɛ é, bo nɔ lɛ́ nyí tò e mɛ è nɔ wlí nyɔnu lɛ dó, bo nɔ wlí vǐ lɛ dó bɔ è nɔ dó gbɔ nú ye ɖè é. Mɛ e è mɔ lɛ́ɛ bǐ ɔ́' ɖyɔ̌vǐ Bénin tɔn e è sà dó gbɔjɛtɛn mɛ ɖò Kotonu kpódó tofɔligbé Benin tɔn kpo é wɛ. Nyɔ̌nu Togo tɔn lɛ́ɛ wɛ è nɔ dó akwɛ́ nú bɔ è nɔ dó ɖó xó xá ye ɖò Benin. Azɔnxwémɛ e jí vǐ lɛ nɔ nɔ é ɔ, è w'azɔnxwémɛ e jí vǐ sunnu lɛ kpo nyɔnuví lɛ́ɛ kpo nɔ nɔ é ɖò xutó ɔ kpo ɖò tokpɔn Mono tɔn mɛ ɖò xwè wá yì lɛ́ɛ mɛ. Nukúntíntɔ́nnɔ ɖé ɖò xwè 2016 tɔn mɛ ɖò toxo Cotonou tɔn ɖò tofɔligbé Benin tɔn kpo Malanville tɔn ɖò totaligbé Benin tɔn kpo mɛ ɖɔ nyɔnuví lɛ́ɛ wɛ è nɔ dó gbɔ nú bɔ è nɔ dó gbɔ nú ye, bɔ è nɔ dó gbɔ nú ye bɔ è nɔ dó gbɔ nú ye. É ɖɔ ɖɔ tokpɔn Ouémé tɔn ɖò tofɔligbé zǎnzǎnhwe jí tɔn Benɛ tɔn ɔ́ wɛ nyí fí nukɔntɔn e è nɔ w'azɔ́n yɔkpɔ́vú lɛ́ɛ dó é. Vǐ e è mɔ ɖò Benɛ́n lɛ́ɛ bǐ ɔ́, nú ye ko gosin Benɛ́n alǒ to e ɖò Aflika do Wɛ̌dónúmɛ tɔn é ɖé lɛ́ɛ mɛ ɔ́, è nɔ dó ya nú ye alǒ è nɔ dó ya nú ye ɖò Benɛ́n. Benɛ wɛ nyí tò e mɛ è nɔ sɛ̀n mɛ e è nɔ sà ɖò Kongo lɛ́ɛ dó é; è nɔ lɛ́ sɛ́n mɛ e è nɔ sà ɖò Benɛ lɛ́ɛ dó ɖò Nigéria, Gabon kpo Liban kpo. Nyɔ̌nu e nɔ tɔ́n sín Aflika do Tɔgudo tɔn mɛ lɛ́ɛ wɛ è nɔ dó akwɛ́ nú bɔ è nɔ dó ɖó xó xá ye ɖò Benin. Nyɔ̌nu winnyawinnya Benɛ tɔn lɛ́ɛ wɛ è nɔ sɔ́ dó azɔ̌ ná ɖò Benɛ mɛ, bɔ Benɛ tɔn lɛ́ɛ kpódó Libáni tɔn lɛ́ɛ kpó nɔ́ sɔ́ yě dó azɔ̌ mɛ cóbó nɔ́ ɖó sɛ́n lɛ́ɛ ǎ, bɔ yě nɔ́ wa azɔ̌ ɖò xwé mɛ ɖò Libáni kpódó Koweiti kpán; è ɖɔ ɖɔ ɖɔ è nɔ dó gǎn nú ye ɖé lɛ́ɛ bɔ ye nɔ́ wa azɔ̌ gbɔ̌yɔ́ tɔn. Akɔntíntɔ́nnɔ lɛ́ɛ sɔ́ nɔ́ kplá vǐ e è hu lɛ́ɛ dó to ɔ́ mɛ ɖě ǎ, bó nɔ́ kplá ye yì tò e sɛkpɔ́ to ɔ́ lɛ́ɛ mɛ ɖě ǎ. É ɖò mɔ̌ có, mɛ e è wlí lɛ́ɛ nɔ́ wá nɔ yeɖesunɔ jí, bɔ mɛ e nɔ hɛn nǔ lɛ wá lɛ é kpo mɛ e nɔ wà azɔ̌ xá ye lɛ é kpo nɔ wá kpé ye hwenu e ye wá tɛn tɔn mɛ é. Akpá enɛ lɛ nɔ zɔ́n bɔ é nɔ vɛwǔ nú mǐ bɔ mǐ nɔ ba do nú nǔ lɛ.
Sɛ́n e ɖò ayǐ lɛ́ɛ nɔ gbɛ́ nǔ e è nɔ ylɔ ɖɔ mɛtɔn é bǐ ǎ. Sɛ́n 2006 tɔn e ɖɔ xó dó vǐ lɛ́ɛ jí é (Act 2006-04) ɖɔ è ɖó ná nɔ́ dó ya nú vǐ lɛ́ɛ, amɔ̌, é nɔ́ ɖɔ xó dó vǐ lɛ́ɛ jí dó zɔ́n ye, é nɔ́ ɖɔ xó dó vǐ lɛ́ɛ jí dó zɔ́n ye ǎ. Nú è na dó ya nú vǐ lɛ́ɛ dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ́n ye dó zɔ Sɛ́n hwɛjijɔ tɔn ɔ́ gbɛ́ ɖɔ è ni sɔ́ mɛ dó azɔ̌ mɛ, abǐ è ni sɔ́ mɛ dó azɔ̌ mɛ nú nùblibliwiwa, bɔ mɛ e nɔ dó alɔ nùblibliwiwa ɔ́, è nɔ dɔn tó n'i nú gan ayizɛ́n jɛ xwe we. Toxóɖɔgbɛ́ ɔ ɖɔ ɖɔ è kún ɖó na sɔ́ hwɛjijɔ e è nɔ ɖó nú mɛ e hu hwɛ syɛnsyɛn ɖevo lɛ é dó mɔ hwɛjijɔ ɖé ó. Sɛ́n kpíkpé e nɔ dó ya nú azɔ̌ gbɛtɔ́ tɔn lɛ́ɛ, bɔ é nɔ dó ya nú azɔ̌ gbɛtɔ́ tɔn alɔkpa lɛ́ɛ bǐ, bɔ azɔ̌ gbɛtɔ́ tɔn mɛxomɔ lɛ́ɛ tɔn lɔ nɔ mɛ ɔ́ ɖò te nú Kpɛntɔ́nnugán 2012 tɔn.
Akɔ́nkpíkpé nú azɔ̌ nú gbɛtɔ́ lɛ́ɛ sín azɔ̌ e wà wɛ Akɔ́nkpíkpé nú azɔ̌ nú gbɛtɔ́ lɛ́ɛ sín azɔ̌ wà wɛ ɖè ɖò United States tɔn é sɔ́ Bénin ɖó tò e nyí tò nú xwè 2 é mɛ.